Ustawa Kamilka to zbiór przepisów nowelizujących kilka ustaw, w tym m.in. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Kodeksu postępowania cywilnego, Kodeksu postępowania karnego, ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej oraz ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym. Jak widzimy Ustawa Kamilka zmienia szereg przepisów, przez co ma istotny wpływ na polski system prawny.
Co to jest Lex Kamilek?
Lex Kamilek został uchwalony jako pokłosie tragicznych wydarzeń skutkujących śmiercią 8-letniego Kamilka z Częstochowy. Nowe przepisy zostały wprowadzone w celu ochrony praw i dobra dzieci i młodzieży. W Lex Kamilek wprowadzono szereg rozwiązań, które mają pozwolić na uniknięcie sytuacji, w których dochodzi do krzywdzenia dzieci oraz pozwolić szybciej wykrywać takie sytuacje i lepiej na nie reagować.
Kluczowe postanowienia ustawy Kamila
Nowe przepisy wpływają m.in. na kwestię udziału dzieci w postępowaniach sądowych. Doprecyzowane zostały kwestie związane z wysłuchaniem dziecka, wprowadzona zostaje instytucja reprezentanta dziecka, a sędziowie są zobowiązani do odbywania co cztery lata szkoleń w celu uzupełnienia specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych z zakresu prowadzenia czynności z osobami, które nie ukończyły 18 lat, rozpoznawania symptomów krzywdzenia dziecka i zabezpieczenia interesu dziecka w sytuacji sporu między rodzicami albo opiekunami.
Ustawa Kamilka nakłada nowe obowiązki na niektórych pracodawców w zakresie weryfikacji kandydatów do pracy, która wiąże się z kontaktem z dziećmi. Takie podmioty będą też zobowiązane do wprowadzenia standardów ochrony małoletnich pod rygorem kary za uchylanie się od tego obowiązku.
Przepisy wprowadzają też system monitorowania przypadków śmierci krzywdzonych dzieci.
Lex Kamilek a szkoła – kogo dotyczy obowiązek wprowadzenia Standardów Ochrony Małoletnich?
Wynikające z Lex Kamilek obowiązki dotyczą podmiotów prowadzących działalność w obszarach związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi. Obowiązki te będą więc dotyczyć szkół i innych jednostek prowadzących działalności edukacyjną, ale również podmiotów świadczących usługi lecznicze, np. przychodnie opieki zdrowotnej, gabinety dentystyczne. W istocie przepisy dotkną więc każdą branżę, która opiera się na kontakcie z małoletnimi lub jest on jednym z głównych obszarów działalności. Część przepisów dotyczy też podmiotów świadczących usługi związane z zakwaterowaniem, takich jak np. hotele.
Standardy ochrony małoletnich powinny być wprowadzone przed 15 sierpnia 2024 r., a za ich brak będzie nakładana kara grzywny (250 PLN za pierwszym razem i nie mniej niż 1000 PLN przy ponowny stwierdzeniu braku standardów).
Ustawa Kamilka a obowiązki pracodawców
We wszystkich zobowiązanych podmiotach, przed nawiązaniem z osobą stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do innej działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi należy wypełnić określone w ustawie obowiązki. Podmiot zobowiązany powinien zweryfikować, czy dane takiej osoby znajdują się w tzw. rejestrze z dostępem ograniczonym oraz rejestrze państwowej komisji – obydwa rejestry znajdują się na stronie https://rps.ms.gov.pl/pl-PL/Public#/. Uzyskanie informacji z rejestru z dostępem ograniczonym będzie wymagało wcześniejszego założenia konta, wiec jeżeli jest się podmiotem, na którym ciąży obowiązek weryfikacji danych osób w tym rejestrze, to warto wcześniej zadbać o założenie tam konta.
Ponadto będzie należało uzyskać od osoby zatrudnianej (lub angażowanej w inny sposób do czynności z dziećmi) informację z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione określone w przepisach prawa obcego. W przypadku zatrudnienia obcokrajowca lub osoby, która w ciągu ostatnich 20 lat przebywała za granicą należy uzyskać dodatkowo stosowne zaświadczenie z rejestru karnego kraju obywatelstwa tej osoby lub krajów zamieszkania w ciągu ostatnich 20 lat.
Kontrola Standardów Ochrony Małoletnich – kto za nią odpowiada?
Wypełnianie nowych obowiązków będzie podlegało kontroli ze strony wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów oraz marszałków województw w zakresie objętym właściwością rzeczową i miejscową tych organów. Kontrolujący w ramach kontroli są uprawnieni do wstępu wraz z niezbędnym sprzętem na teren kontrolowanego podmiotu w godzinach od 8 do 18; żądania pisemnych lub ustnych informacji niezbędnych dla przeprowadzenia kontroli oraz żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z zakresem kontroli.
