Często spotykamy się z pytaniami dotyczącymi możliwości zmiany wydanych w przeszłości decyzji, w stosunku do których nie były składane odwołania, albo też takie odwołania były składane, ale nie doprowadziło to do ich zmiany w postępowaniu odwoławczych. Chodzi więc o zmianę decyzji ostatecznych, które mogłyby być inaczej rozstrzygnięte przez organ, niż miało to miejsce w przeszłości.
Istnieją w tym zakresie dwie możliwości, uzależnione od materii rozstrzygniętych w konkretnej decyzji.
Pierwsza możliwość do zmiana decyzji ostatecznych na zasadach ogólnych, opisanych w Kodeksie postępowania administracyjnego. W ramach art. 154 KPA taka decyzja, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Jeżeli jednak strona na mocy takiej decyzji nabyła prawo, art. 155 KPA, wymaga także zgody strony. W obydwu wypadkach właściwy organ, na wniosek, lub z urzędu, wydaje decyzję w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji.
Interesujące podsumowanie możliwości zmiany decyzji ostatecznych możemy znaleźć w orzecznictwie sądowym. W odniesieniu do procedury wymagającej dalej idących przesłanek, tj. art. 155 KPA, Naczelny Sąd Administracyjny wskazuje (por. np. niedawny wyrok z dnia 5 marca 2025 r. (III OSK 5519/21)), iż „możliwość zastosowania trybu przewidzianego w art. 155 KPA wymaga łącznego spełnienia następujących warunków: decyzja ostateczna musi przyznawać prawo (nakładać obowiązki), strona musi wyrazić zgodę na jej zmianę lub uchylenie, przepisy szczególne nie mogą sprzeciwiać się jej weryfikacji, a ponadto za uchyleniem lub zmianą decyzji przemawiać musi interes społeczny lub słuszny interes strony. Przy czym zmiana tej decyzji musi być prawnie dopuszczalna na gruncie przepisów prawa materialnego, w oparciu o które pierwotnie ukształtowano w sposób władczy stosunek administracyjnoprawny”.
Jak już można wywnioskować z powyższego uzasadnienia wyroku NSA z marca 2025 r., istnieje także druga (wąska) grupa decyzji, których zmiana jest dokonywana w specyficznych procedurach szczegółowych przepisów materialnego prawa administracyjnego. Przykładem takiej procedury jest art. 36a Prawa budowlanego, regulującego możliwość zmiany decyzji o pozwoleniu na budowę w przypadku zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego lub innych warunków decyzji o pozwoleniu na budowę. Potrzeba zmiany rozwiązań projektowych może się bowiem ujawnić już po zatwierdzeniu projektu budowlanego, np. w toku wykonywania robót budowlanych. To samo dotyczy innych warunków pozwolenia na budowę, wprowadzonych na podstawie art. 36 PrBud.
Reasumując, rozstrzygnięcie ostateczne danej sprawy decyzją administracyjną nie zawsze prowadzi do zamknięcia drogi do zmiany decyzji, w tym do ponownej oceny sytuacji przez organ administracji. W niektórych sytuacjach, w szczególności gdy od decyzji nie upłynęło dużo czasu i w sprawie nie występowało wiele stron, najszybszą i najefektywniejszą metodą działania może być formalna zmiana decyzji, bez konieczności powtarzania całości przeprowadzonej już wcześniej procedury. Przepisy szczegółowe, np. art. 36a Prawa budowlanego, także wprowadzają dodatkowe i specyficzne dla danej procedury narzędzia i wymagania, otwierając drogę do zmiany ostatecznej decyzji administracyjnej .
W przypadku pytań zapraszamy do kontaktu.
